اصلاح یارانه‌ نقدی به نفع جامعه است؟/چه کسی ضرر می کند؟

یارانه نقدی یه مخارج زندگی کم درآمد ها کمک میکند یارانه نقدی برای خریدن اقلام اصلی است واریز یارانه نقدی متفاوت است یارانه نقدی 20ام هر ماه واریز می شود.

یک استاد اقتصاد ایرانی در دانشگاه ویرجینیا تک آمریکا معتقد است اصلاح یارانه‌ای دولت ابراهیم رئیسی به نفع اقشار مختلف جامعه است.

بر اساس گزارش ایسنا، جواد صالحی اصفهانی، یکی از اقتصاددانان برجسته ایرانی ساکن آمریکا در مقاله‌ای طرح دولت رئیسی برای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و افزایش یارانه نقدی را در کاهش شکاف طبقاتی و نرخ فقر در ایران بسیار مؤثر دانست.

صالحی اصفهانی، استاد اقتصاد در دانشگاه «ویرجینیا تک» و پژوهشگر ارشد در مؤسسه بروکینگز است. صالحی اصفهانی در مقاله‌ای با عنوان «اصلاح یارانه مواد غذایی در دولت رئیسی» به تحلیل وضعیت اقتصادی دهک‌های دهگانه درآمدی در ایران پس از اجرای طرح مردمی‌سازی و توزیع عادلانه یارانه‌ها پرداخت.

به اعتقاد صالحی اصفهانی در این مقاله‌ بیش از نیمی از مردم از این طرح سود می‌برند و درباره سایر دهک‌ها هم افزایش هزینه‌ها بسیار ناچیز خواهد بود.

این استاد دانشگاه نوشت: دولت پرداخت یارانه نقدی را برای دو ماه اعلام کرده است. فرض دولت بر این است که این پرداخت نقدی برای ادامه سال هم تداوم یابد. یک حساب ساده نشان می‌دهد که تقریبا نیمی از ایرانی‌ها از پرداخت نقدی یارانه‌ها منتفع می‌شوند.

طرح اصلاح یارانه‌ای به نفع کدام قشر جامعه است؟

جواد صالحی اصفهانی توضیح داد: برای برآوردهای دقیق‌تر از قیمت غذا و پرداخت‌های نقدی باید منتظر دور جدیدی از آمارهای بررسی درآمد و هزینه خانوار در سال ۲۰۲۲ (HEIS) بمانیم. این آمار قرار است یک سال دیگر منتشر شود یا اینکه در انتظار مدل‌های هوشمندانه‌تری از تقاضا برای غذا باشیم.

جدا از این آمارها بررسی‌های دوره آماری ۲۰۲۰ اطلاعات خامی را راجع به اینکه در برنامه دولت رئیسی چه کسی می‌برد، به ما نشان می‌دهد.

صالحی اصفهانی تأکید کرد: با این فرضیات به این نتیجه می‌رسیم که حدود نیمی از جمعیت کشور با اجرای این طرح سود می‌برند.

جدول زیر هم تغییر در درآمد و سرانه هزینه خانوار را به ریال در روز، قبل و بعد از پرداخت یارانه‌ها نشان می‌دهد.

بر اساس توضیحات وی افراد در چهار دهک اول سود می‌برند و وضعیت درآمدی و هزینه‌ای دهک‌های میانی تقریباً سربه‌سر می‌شوند.

همچنین آنهایی که در پنج دهک آخر (اقشار مرفه) قرار گرفتند تا حدودی ضرر می‌کنند که البته میانگین این ضرر بسیار کوچک و حدود ۲۰۰۰ تومان برای هر نفر در روز است.

چه کسانی یارانه نگرفته‌اند؟

دولت مدعی است که برای بیشتر از ۷۰ میلیون ایرانی یارانه‌های جدید را واریز کرده است؛ اما در مقابل این ادعا تعداد زیادی از مردم می‌گویند که یارانه‌های جدید به حساب‌شان واریز نشده است. این اتفاق زمان واریز یارانه معیشتی رخ داد و گرچه دولت وقت مدعی بود به ۶۰ میلیون نفر یارانه معیشتی می‌دهد؛ اما تعداد زیادی از مردم به رسانه‌ها گفتند که یارانه معیشتی برای آن‌ها واریز نمی‌شود و البته برای این موضوع هیچ ابزار راستی‌آزمایی هم وجود ندارد. در‌این‌میان تصویر یک اطلاعیه بین مردم دست به دست می‌شود که حاکی از آن است که افرادی که درآمد ماهانه آن‌ها بیشتر از چهار میلیون تومان است یا در چهار سال گذشته یکی از اعضای خانواده‌شان سفر خارجی رفته است، یارانه نمی‌گیرند! حالا مردم پای حداقل مزد کارگران را وسط کشیده و می‌گویند با این حساب و کتاب فقط کسانی یارانه گرفته‌اند که دستمزد کمتر از حداقل مزد مصوب وزارت کار را دارند، با این حساب دولت چگونه مدعی شده که برای ۹۰ درصد مردم یارانه جدید را پرداخت کرده است؟ در پیگیری «شرق» از وزارت اقتصاد این اطلاعیه تکذیب می‌شود؛ اما نحوه دهک‌بندی‌ها و معیار پرداخت یارانه هم مشخص نیست. مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه، در گفت‌وگوی خود با بخش خبری ۲۱ سیما در پاسخ به این پرسش که مبنای دهک‌بندی‌ها چیست، پاسخ شفافی نداد و به گفتن این جملات بسنده کرد که «براساس قانون بایستی دهک‌های درآمدی کشور مشخص و بر‌اساس‌آن میزان حمایت دولت روشن شود و دهک‌های پایین جامعه باید حمایت بیشتر و دهک‌های بالا باید حمایت‌های کمتر شوند تا عدالت برقرار شود.

در بحث انرژی هم میزان برخورداری دهک‌ها متفاوت است و بر‌اساس‌این وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی این مسئولیت را طبق قانون دارد که بر‌اساس پایگاه اطلاعات ایرانیان، اطلاعات کامل از وضعیت درآمدی افراد جامعه را در اختیار سازمان هدفمندسازی قرار دهد و آنچه اتفاق افتاد بر‌اساس تحلیل‌ها و محاسباتی است که انجام شد و ممکن است درصدی خطا هم داشته باشد که با مراجعه افراد و اعلام نقطه نظرات‌شان توسط سازمان هدفمندسازی و وزارت رفاه رسیدگی می‌شود و اگر احیانا جا مانده‌اند، اضافه و مابه‌التفاوت هم پرداخت می‌شود». محمدهادی سبحانیان، معاون امور اقتصادی وزارت اقتصاد، هم پاسخ روشنی به این پرسش نداده و در گفت‌وگوی دیگری با صدا‌و‌سیما ماجرا را این‌گونه توضیح داد: «دهک‌بندی افراد بر‌اساس میزان دارایی مثل خودرو‌هایی که خریده‌اند، حساب بانکی و خرج و مخارج آن‌ها تعیین می‌شود؛ قرار است سازوکار چگونگی دهک‌بندی‌ها از سوی وزارت رفاه مشخص و به اطلاع مردم برسد و امکان اعتراض به دهک‌بندی‌ها و عدم دریافت یارانه نیز از طریق تارنمای معرفی‌شده از سوی وزارت رفاه وجود دارد».

برای اعتراض به کجا مراجعه کنیم؟

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که افرادی که به هر نحوی از سال ۹۳ به بعد برای یارانه‌ها ثبت‌نام نکرده یا از قلم افتاده بودند، در سامانه‌ای که قرار است سازمان هدفمندی یارانه‌ها در دسترس قرار دهد، ثبت‌نام کنند.

علاوه‌بر‌این افرادی که به هر نحوه به دهک‌بندی خود اعتراض دارند، می‌توانند از طریق سامانه جامع رفاه ایرانیان در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به آدرس https://hemayat.mcls.gov.ir اعتراض خود را ثبت کنند و اگر اطلاعات اعلامی تأیید شود، یارانه آن‌ها جبران خواهد شد. طبق این اطلاعیه شماره تلفن ۰۲۱۶۳۶۹ و شماره گویای ۰۹۲۰۰۰۰۶۳۶۹ مربوط به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای پاسخ‌گویی به سؤالات در این زمینه در اختیار مردم گذاشته شد. با این حال گزارش‌های مردم حاکی از آن است که این سامانه مختل است و تلفن‌ها آن‌قدر اشغال است که بسیاری از پیگیری‌ها به نتیجه نمی‌رسد. داریوش ابوحمزه، معاون رفاه وزیر کار، در این زمینه به باشگاه خبرنگاران گفته است: دلیل اختلال در سامانه وزارت کار این بود که هفت میلیون جامانده یارانه به سامانه وزارت کار مراجعه کردند و حجم ورودی‌ها بسیار بالا بود و باعث اختلال شد و این سامانه الان در دسترس است و تقویت می‌شود. فقط افرادی که به دهک‌بندی اعتراض دارند، به سامانه حمایت وزارت کار مراجعه کنند.

چرا یارانه ۴۵ هزار تومانی و یارانه معیشتی واریز نشد؟

طبق اطلاعیه دولت یارانه‌ها تجمیع شده است و دیگر یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی و یارانه معیشتی واریز نمی‌شود و تنها یارانه جدید که همان یارانه ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی است، واریز می‌شود. دولت توضیح داده است که به دهک یک تا چهار به هر نفر ۴۰۰ هزار تومان پرداخت می‌شود و از دهک چهار تا ۹ برای هر نفر ۳۰۰ هزار تومان واریز می‌شود.

چرا یارانه‌ها قابل برداشت نیست؟

بسیاری از شهروندان گزارش داده‌اند که یارانه‌های جدید قابل برداشت نیست و برخی شایعات از بلوکه‌شدن یارانه‌ها تا زمان توزیع کوپن الکترونیک می‌گویند؛ اما حمید پورمحمدی، معاون سازمان برنامه و بودجه، در پاسخ به «شرق» می‌گوید که این شایعات صحت ندارد و یارانه‌ها به‌زودی قابل برداشت می‌شود. او در پاسخ به اینکه آیا یارانه‌ها به صورت نقدی قابل برداشت است یا اعتبار خرید کالاست، می‌گوید که یارانه‌ها به صورت نقدی قابل برداشت است و اعتبار خرید کالا محسوب نمی‌شود و البته یارانه نان بعد به صورت جداگانه پرداخت می‌شود.

یارانه‌های نقدی به‌زودی حذف می‌شوند؟

دولت اعلام کرده است که تا زمان آماده‌شدن کوپن الکترونیک و احتمالا تا دو ماه آینده یارانه پرداخت می‌شود.

در این زمینه بانک مرکزی به نقل از محمدبیگی، مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی، گزارش داده است که در این مرحله و در دو نوبت مبالغ مربوط به اردیبهشت و خرداد ماه به حساب ۲۳‌میلیون‌و ۶۸۰ هزار سرپرست خانوار واریز شد و پرداخت یارانه دو ماه اردیبهشت و خرداد هم‌زمان انجام شده است.

بیشتر بخوانید: یارانه چه کسانی کامل واریز نشد؟

به گفته او مجموع مبلغ واریزی برای دو نوبت حدود ۴۶ هزار میلیارد تومان بوده است و این مبالغ تا زمان اعلام رسمی دولت برای آغاز طرح اصلاح یارانه‌ها در حساب سرپرستان خانوار مسدود می‌ماند. در‌این‌میان برخی رسانه‌ها مجموع این اظهارات را به حذف یارانه نقدی تعبیر کرده و نوشته‌اند که با توزیع کوپن الکترونیک پرداخت همه یارانه‌های نقدی متوقف می‌شود.

اجناس کوپنی چه قیمتی دارند؟

دولت پیش از این سامانه‌ای تحت عنوان سامانه بازرگام برای توزیع کالا‌های دولتی طراحی کرده است و به نظر می‌رسد اقلام کوپنی از این سامانه قابل خریداری باشد. درباره قیمت اقلام کوپنی هم نمایندگان مجلس به رسانه‌ها توضیح داده‌اند که قیمت این اقلام با نرخ شهریور سال ۱۴۰۰ محاسبه می‌شود و به‌عنوان مثال اگر قیمت کالایی ۵۰ هزار تومان شده باشد و در شهریور امسال ۳۰ هزار تومان بوده باشد، ۲۰ هزار تومان یارانه به مردم تعلق می‌گیرد. دراین‌میان یارانه نان و دارو مطابق توضیحات ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور به همه مردم تعلق می‌گیرد و سازوکار پرداخت یارانه نان هم به این صورت است که یارانه به کارت بانکی افراد واریز می‌شود و افراد برای نان فقط به اندازه نرخ‌های یارانه‌ای سابق پول می‌دهند و مابقی آن از حساب یارانه‌شان کسر می‌شود. درباره یارانه‌های دارو هم اطلاعات موجود تا امروز این است که وزارت بهداشت تصمیم دارد یارانه دارو را با تقویت پوشش بیمه‌ای افراد پرداخت کند و یارانه دارو احتمالا مستقیم به افراد پرداخت نمی‌شود.

منبع: تجارت نیوز