آشنایی با انواع طلاق در ایران

در نظام حقوقی خانواده، طلاق به‌عنوان یکی از ناگوارترین و پیچیده‌ترین پدیده‌ها شناخته می‌شود که منجر به پایان زندگی مشترک می‌شود. در دین اسلام، طلاق بر اساس شرایط و احکام خاص خود به دسته‌های مختلفی از جمله حرام، واجب، مکروه و سنت تقسیم می‌شود. همچنین از نظر امکان رجوع، طلاق به دو دسته رجعی و بائن تقسیم می‌شود که در طلاق رجعی، مرد می‌تواند تا پایان مدت عده به همسر خود رجوع کند، اما در طلاق بائن، این حق وجود ندارد.

همچنین، در جامعه امروزی، موارد رایج طلاق شامل طلاق از طرف مرد، طلاق از طرف زن و طلاق توافقی است. طلاق توافقی نیز به‌عنوان یکی از رایج‌ترین انواع طلاق و به‌دلیل توافق زوجین در مورد مسائل مربوط به زندگی مشترک است. در ادامه به بررسی بیشتر این موضوع که طلاق توافقی یعنی چه می‌پردازیم و به سوالات شما در خصوص این نوع طلاق و سایر طلاق‌ها پاسخ خواهیم داد.

طلاق به چند نوع است؟

طلاق، به‌عنوان یکی از دشوارترین و حساس‌ترین موضوعات در حوزه حقوق خانواده، انواع مختلفی دارد که هر یک از آن‌ها از شرایط و قوانین منحصربه‌فردی برخوردار هستند.

1) طلاق از طرف مرد

در نظام حقوقی پیشین، طلاق به‌عنوان حقی انحصاری برای مردان در نظر گرفته می‌شد، اما با تحولات اجتماعی و اصلاحات قانونی، این رویه دگرگون شده و اکنون پیچیدگی‌های بیشتری یافته است. برای مردی که تصمیم به جدایی از همسر خود دارد، رعایت تشریفات قانونی ضروری است. وی باید ابتدا گواهی عدم امکان سازش را از دادگاه اخذ کند و به دادگاه اثبات نماید که ادامه زندگی زناشویی برایش غیرقابل تحمل است.

2) طلاق از طرف زن

زن می‌تواند درخواست طلاق خود را به ثبت برساند که این‌کار به دو روش اصلی صورت می‌گیرد:

حق طلاق

در این شرایط، مرد به همسر خود اختیار می‌دهد تا در صورت تمایل، اقدام به جدایی کند. با این‌حال، چنین اختیاری به‌معنای این نیست که زن بدون هیچ قید و شرطی بتواند طلاق بگیرد، بلکه معمولاً محدودیت‌ها یا شروط خاصی برای اعمال این حق تعیین می‌شود.

عسر و حرج

اگر زندگی زناشویی برای زن به‌حدی سخت و طاقت‌فرسا شود که ادامه آن غیرممکن به‌نظر برسد، او می‌تواند با استناد به مفهوم حقوقی «عسر و حرج» از دادگاه تقاضای طلاق کند. این شرایط ممکن است شامل مواردی مانند عدم تأمین مالی توسط شوهر، غیبت طولانی او (بالای چهار سال) یا هر موقعیت دیگری باشد که زندگی مشترک را برای زن به شدت دشوار کرده است. پس از بررسی دقیق اوضاع، دادگاه در خصوص صدور حکم طلاق تصمیم نهایی را اتخاذ می‌کند.

3) طلاق توافقی

طلاق توافقی یکی از روش‌های جدایی است که در آن زوجین با رضایت کامل و توافق دو طرفه تصمیم به پایان دادن به زندگی مشترک می‌گیرند. در این فرآیند، طرفین درباره مسائلی مانند مهریه، نفقه، نگهداری فرزندان و سایر موارد مرتبط به تفاهم می‌رسند و پس از آن، با مراجعه به دادگاه، اقدامات قانونی لازم برای جدایی انجام می‌شود. همچنین، در این مسیر، کمک گرفتن از یک وکیل متخصص در زمینه طلاق توافقی می‌تواند به تسهیل روند کار و ارائه راهنمایی‌های حقوقی مناسب به زوجین کمک شایانی کند.

مدارک لازم برای حق طلاق خانم

فرآیند اخذ حق طلاق از طریق وکالت، به‌طور کلی ساده و بدون پیچیدگی‌های خاصی انجام می‌شود. برای تنظیم وکالتنامه محضری، تنها ارائه مدارک هویتی مانند شناسنامه و کارت ملی زوجین به‌همراه سند ازدواج ضروری است. با این‌حال، به‌منظور پیشگیری از مشکلات احتمالی در آینده، بهتر است پس از ثبت وکالت در سند ازدواج، به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرده و وکالتنامه‌ای جداگانه نیز تنظیم شود. زوجه نیز باید اصل وکالتنامه را نزد خود نگهداری کند و یک کپی برابر اصل از مدارک شناسایی زوج را نیز همراه آن داشته باشد. علاوه‌بر این، یک نسخه از وکالتنامه در دفترخانه اسناد رسمی بایگانی می‌شود که در صورت نیاز، قابل استناد خواهد بود.

طلاق به چند دسته تقسیم می شود؟

به‌طور کلی، طلاق به دو دسته تقسیم می‌شود:

1. طلاق رجعی؛
2. طلاق بائن:

طلاق بائن غیر مدخوله: این نوع طلاق زمانی رخ می‌دهد که زن باکره باشد و نزدیکی بین زوجین صورت نگرفته باشد. در این حالت، زن می‌تواند بلافاصله پس از طلاق، با مرد دیگری ازدواج کند.

طلاق بائن یائسه: این نوع طلاق زمانی رخ می‌دهد که زن یائسه بوده و امکان باروری نداشته باشد. در این حالت نیز، زن می‌تواند بلافاصله پس از طلاق، با مرد دیگری ازدواج کند.

طلاق خلع: این نوع طلاق زمانی رخ می‌دهد که زن به‌دلیل کراهت از مرد، حاضر به ادامه زندگی با او نباشد و در ازای بخشش مهریه یا مالی دیگر، طلاق بگیرد. در این حالت، زن باید مالی را به مرد بدهد تا او را طلاق دهد.

طلاق مبارات: این نوع طلاق زمانی رخ می‌دهد که کراهت از هر دو طرف باشد و زن و مرد با توافق بر سر مسائل مالی، از یکدیگر جدا شوند.

آشنایی با انواع از دید اسلام

در دین اسلام، طلاق به چهار شکل اصلی تقسیم‌بندی می‌شود که هر کدام شرایط و ویژگی‌های خاص خود را دارند:

• طلاق حرام: طلاقی که بر خلاف اصول و ضوابط شرعی انجام گیرد، به‌عنوان طلاق حرام شناخته می‌شود. این نوع طلاق نه‌تنها از دیدگاه اسلام نامشروع است، بلکه به‌دلیل عدم رعایت شرایط و قوانین دینی، فاقد اعتبار شرعی محسوب می‌شود.
• طلاق واجب: این نوع طلاق زمانی اتفاق می‌افتد که زندگی مشترک زوجین به بن‌بست می‌رسد و هیچ راهی برای ادامه رابطه وجود ندارد.
• طلاق مکروه: این نوع از طلاق به شرایطی اشاره دارد که زوجین قادر هستند با اندکی انعطاف و تفاهم، رابطه خود را حفظ کنند، اما به‌خاطر مسائل پیش‌پاافتاده و بدون توجیه منطقی، راه جدایی را انتخاب می‌کنند.
• طلاق سنت: چنین طلاقی، زمانی اتفاق می‌افتد که زوجین به‌طور کامل از ادامه زندگی مشترک ناامید شده و هیچ راهی برای بهبود رابطه خود نمی‌بینند. در این شرایط، طلاق به‌عنوان آخرین گزینه و راهی برای خاتمه دادن به این رابطه در نظر گرفته می‌شود.

انواع طلاق بر اساس مکان رجوع

طلاق، به‌طور کلی به دو نوع اصلی رجعی و بائن تقسیم می‌شود که در ادامه به بررسی دقیق‌تر این دو نوع خواهیم پرداخت.

طلاق رجعی

طلاق رجعی نوعی از جدایی است که در آن مرد این اختیار را دارد تا در طول مدت عده، بدون نیاز به انجام دوباره عقد، به زندگی زناشویی خود بازگردد. در واقع، این نوع طلاق به‌گونه‌ای است که مرد می‌تواند به‌صورت یک‌طرفه تصمیم به بازگشت بگیرد و زن حق مخالفت با این تصمیم را ندارد.

طلاق بائن

طلاق بائن نوعی از جدایی است که در آن مرد دیگر نمی‌تواند به همسر سابق خود رجوع کند و برای ازسرگیری زندگی مشترک، نیاز به عقد دوباره دارد. این نوع از طلاق در موارد خاصی مانند جدایی پیش از رابطه زناشویی، یائسگی زن، طلاق خلع و مبارات تا زمانی که زن از بخشش خود صرف‌نظر نکند و همچنین، پس از سه بار ازدواج و طلاق متوالی اتفاق می‌افتد.

شرط محروم کردن زوجه در حق طلاق چیست؟

در نظام حقوقی ایران، زنان به‌صورت مستقیم امکان درخواست طلاق ندارند، مگر اینکه این حق را از طریق وکالت یا مراجعه به دادگاه کسب کنند. محرومیت زنان از این حق نیز معمولاً به‌دلیل عدم درج شرط طلاق در عقدنامه هنگام ازدواج است. در چنین شرایطی، اگر زن در زمان انعقاد عقد، حق طلاق را از دست داده باشد، تنها راه‌های جایگزین برای وی، درخواست خلع یا اقامه دعوی در مراجع قضایی است.