هر جنین دختر با تعداد مشخصی فولیکول در تخمدان متولد می‌شود که بعد از بلوغ در هر سیکل قاعدگی، یکی از این فولیکول‌ها پاره شده و آزاد شدن تخمک اتفاق می افتد. در نهایت، با افزایش سن، ذخایر تخمدان کاهش یافته تا فرد به یائسگی برسد. البته ذکر این نکته لازم است که تعداد فولیکول‌ها در بین نوزادان دختر متفاوت است و به همین دلیل، خانم‌ها با سن یکسان، قدرت باروری مختلفی دارند و پاسخ‌های متغیری به درمان‌های تحریک‌کننده تخمدان می‌دهند.
یکی از مهم‌ترین مراحل درمان ناباروری به روش آی‌وی‌اف (IVF)، بررسی ذخیره تخمدان‌ها است؛ به‌گونه‌ای که کم بودن ذخیره تخمدان، احتمال منفی شدن نتیجه آی‌وی‌اف را افزایش می‌دهد.
علائم ذخیره تخمدان کم
ازجمله علائم و نشانه‌هایی که ممکن است حاکی از کاهش ذخیره تخمدان باشد می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- تأخیر قاعدگی
- عدم پریودی طی چند دوره و بدون علائم بارداری
- عادت ماهانه شدید و سنگین
- چرخه‌های قاعدگی کوتاه‌مدت (معمولاً کمتر از ۲۸ روز)
- برخی مشکلات حاملگی نظیر تأخیر در بارداری
- سقط جنین
علل کاهش ذخیره تخمدان در سنین جوانی
گاهی اوقات در سنین جوانی نیز کم بودن میزان ذخیره تخمدان مشاهده می‌شود که در چنین شرایطی ممکن است علل و عوامل زیر در این امر دخیل بوده باشند؛ عللی نظیر:
- سابقه ابتلا به بیماری اوریون
- برخی اختلالات خودایمنی
- اختلال و بیماری در لوله‌های رحمی (لوله‌های فالوپ)
- ابتلا به اندومتریوز
- ناهنجاری‌های ژنتیکی و مادرزادی همچون سندرم X شکننده
- پرتودرمانی و شیمی‌درمانی
- عفونت لگن
- سیگار کشیدن
روش های بررسی ذخیره تخمدان
به منظور ارزیابی میزان ذخیره تخمدان از سه نوع سونوگرافی استفاده می‌شود که در آن‌ها دو معیار مهم نظیر شمارش فولیکول‌های آنترال (AFC) و حجم تخمدان مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین آزمایش‌های متعددی نیز جهت بررسی میزان ذخیره تخمدان وجود دارد.
برخی از این روش‌ها عبارت‌اند از:
- سونوگرافی ترانس واژینال؛ جهت بررسی AFC با حداقل فرکانس 7 مگاهرتز
- سونوگرافی ترانس آبدومینال؛ جهت دسترسی به تخمدان‌ها
- سونوگرافی ترانس رکتال؛ پرکاربرد برای دختران و نیز زنان مبتلا به واژینیسم (درد ناحیه واژن)
- تست استرادیول؛ به منظور بررسی کم بودن ذخیره تخمدان بنا به کاهش سطح هورمون استرادیول در بدن
- آزمایش FSH؛ جهت یافتن اطلاعاتی مورد کمیت تخمک
- آزمایش AMH؛ جهت ارزیابی میزان کاهش ذخیره تخمدان به کمک کاهش هورمون آنتی مولرین (AMH)
آیا سایز تخمدان ارتباطی با ذخیره تخمدان دارد؟
در واقع، هرچه اندازه تخمدان بزرگ‌تر باشد، ذخیره تخمدان بیشتر است. البته ناگفته نماند که افزایش سن عامل مؤثری در کوچک‌تر شدن سایز تخمدان‌ها است و بنابراین، با افزایش سن و کوچک شدن تخمدان‌ها، ذخیره آن‌ها نیز کاهش می‌یابد که این روند تا رسیدن به مرحله یائسگی و صفر شدن تعداد تخمک‌ها ادامه خواهد داشت.
میزان ذخیره تخمدان نرمال
ذخیره تخمدان نرمال برای باروری بین ۵ تا ۵.۶ است و در صورتی که این میزان به کمتر از 1 برسد، احتمال باروری موفق به شدت کاهش پیدا می‌کند. ازاین‌رو، در طول درمان باروری به کمک IVF، از داروهای محرک تخمک‌گذاری استفاده می‌شود.
آیا آی وی اف با ذخیره تخمدان کم موفق می شود؟
داشتن ذخیره تخمدان مناسب برای بارداری، یکی از اولین فاکتورهایی است که در درمان ناباروری مورد بررسی قرار می گیرد. به طور معمول اگر میزان ذخیره تخمدان در رنج بین ng/ml 1 تا ng/ml 3 باشد، می توان با استفاده از روش های درمان ناباروری نظیر عمل آی وی اف به بارداری رسید.
به علاوه، نکته مهم دیگر در داشتن یک آی‌وی‌اف موفق، کیفیت تخمک است؛ به طوری که ممکن است ذخیره تخمدانی فرد کم باشد؛ اما تخمک‌های اندک وی از کیفیت بالایی برخوردار باشد و بتواند شانس حاملگی موفق را افزایش دهد. برای اطلاعات بیشتر در زمینه بارداری با ذخیره تخمدان کم و راه‌های درمانی آن می‌توانید به لینک زیر مراجعه کنید:
https://raadinahealth.com/fa/blog/diminished-ovarian-reserve
اثر ذخیره تخمدان کم در شکست آی وی اف
زمانی که دختری به سن بلوغ می‌رسد، هر ماه تعدادی تخمک در فولیکول‌های تخمدان وی رشد می‌کند؛ اما فقط یکی از این تخمک‌ها به بلوغ کامل رسیده و رها می‌شود و مابقی از بین می‌رود. به همین دلیل، با افزایش سن، کاهش ذخیره تخمدان (DOR: Diminished Ovarian Reserve) رخ می‌دهد. همچنین کیفیت تخمک‌ها نیز با افزایش سن زنان کاهش می‌یابد. از طرفی دیگر، گاهی تخمدان‌ها به داروهای تحریک تخمک‌گذاری و درمان ناباوری با IVF پاسخ نمی‌دهند. تمام این موارد موجب عدم موفقیت و منفی شدن نتیجه عمل آی‌وی‌اف می‌شود.
تأثیر عمل تخمک کشی بر ذخیره تخمدان
در درمان ناباروری به روش آی وی اف، پس از عمل تخمک کشی و بارور شدن تخمک ها، عمل انتقال جنین به رحم توسط پزشک متخصص انجام می شود. اغلب پزشک در فاصله بین روز دوم تا پنجم پس از عمل تخمک کشی، بین یک تا سه تخمک بارور شده (جنین) به داخل رحم انتقال می دهد.
گاهی برای برخی افراد سؤال پیش می‌آید که آیا عمل پانکچر یا تخمک‌کشی می‌تواند موجب کاهش و یا صفر شدن ذخیره تخمدان شود؟ در جواب باید گفت خیر، زیرا به طور طبیعی، تنها یک تخمک در هر سیکل قاعدگی به بلوغ کامل می‌رسد و آزاد می‌شود؛ اما در عمل پانکچر در پروسه آی وی اف، داروهای هورمونی تجویزشده توسط پزشک سبب رشد تعداد بیش از یک تخمک در تخمدان می‌شود و به همین دلیل، احتمال صفر شدن ذخیره تخمدان پس از پانکچر وجود ندارد.
نحوه تقویت تخمدان
رعایت رژیم غذایی سالم می‌تواند باعث تقویت تخمدان‌ها شود. برخی از این مواد غذایی که می‌توان بدین منظور از آن‌ها استفاده کرد عبارت‌اند از:
- رویال ژلی یا غذای ملکه زنبور عسل
- ماهی
- تخم کدو و دانه کنجد
- کلم بروکلی
- زنجبیل و زردچوبه
- مولتی ویتامین
- عدم مصرف سیگار، الکل و نوشیدنی‌های کافیین‌دار
- پرهیز از مصرف غذاهای چرب و مواد قندی
سخن پایانی
امروزه طبق تحقیقات جدید، مشخص شده که ممکن است بدن یک خانم علاوه بر میزان تخمک‌هایی که از بدو تولد دارد، در سال‌های آتی زندگی نیز تخمک‌های جدیدی بسازد. به‌هرحال، با افزایش سن به منظور افزایش شانس فرزندآوری می‌بایست زیر نظر پزشک متخصص بود.
باید دانست که پژوهشکده علوم تولیدمثل یزد جایگاهی بین‌المللی داشته و سالانه پذیرای بیماران داخلی و خارجی زیادی جهت درمان ناباروری می‌باشد. علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به وب‌سایت رادینا سلامت به نشانی https://raadinahealth.com/، جهت رزرو نوبت بهترین مراکز درمان ناباروری یزد و یا درمان و مشاوره نزد مجرب‌ترین پزشکان نازایی یزد، اقدام نمایند. هم چنین می‌توانید از طریق راه‌های زیر هم با رادینا سلامت در ارتباط باشید:
تلفن: 03537283090 (بخش گردشگری سلامت)
پست الکترونیک: raadinaco@gmail.com
کد پستی: 8916635750
منبع: موج نیوز
ارسال نظر