موانع اصلی احیای برجام به روایت نشریه آمریکایی

نشریه آمریکایی «پالتیکو» در گزارشی به بررسی موارد اصلی مانع بر سر راه توافق در گفت‌وگوهای احیای برجام در وین پرداخت و نوشت مذاکره‌کنندگان دور پنجم را هم در حالی که در چند نقطه اصلی به اختلاف برخورده بودند، به پایان رساندند و به کشورهای خود بازگشتند.
به نوشته این نشریه، برخی مقامات دیپلماتیک هنگام ترک مذاکرات گفتند که آمریکا و ایران به زودی می‌توانند به نقاط مشترکی برسند و راهی برای بازگشتند به تعهدات خود ذیل برجام بیابند.
در ادامه این گزارش آمده است: مذاکره‌کنندگان دستکم ۲۰ صفحه متن شامل گزینه‌های مختلف درباره چگونگی حل موانع باقی مانده تهیه کرده‌اند. در بین این موانع، اختلاف‌نظر درباره نحوه رسیدگی به سانتریفیوژهای پیشرفته ایران، ماشین‌آلات مورد استفاده برای غنی‌سازی اورانیوم و همچنین اختلاف‌نظر درباره این که آیا بازرسان دسترسی کافی به سایت‌های هسته‌ای ایران دارند یا خیر، دیده می‌شود.
به نوشته پالتیکو، این که موارد مذکور چه میزان مانع بر سر راه توافق نهایی ایجاد می‌کنند، به نظر می‌رسد که بستگی به این دارد که چه کسی درباره آن‌ها صحبت می‌کند. طبق این گزارش در حالی که «انریکه مورا» نماینده اتحادیه اروپا در این مذاکرات و «عباس عراقچی» رئیس هیأت ایرانی ارزیابی مثبتی ارائه کرده‌اند و از احتمال پایانی بودن دور بعدی گفت‌وگوهای احیای برجام گفته‌اند، دیپلمات‌های ارشد سه کشور فرانسه، انگلیس و آلمان محتاطانه‌تر سخن گفته و از وجود سخت‌ترین تصمیمات در پیش‌روی این مذاکرات گفته‌اند.
در همین حال «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم گفته که احتمال دورهای بعدی بعد از دور آتی (ششم) وجود دارد.

در ادامه این گزارش به بررسی جزئی‌تر موارد اختلاف پرداخته شده و مسئله دسترسی آژانس، عامل دشواری خوانده شده که بر مذاکرات سایه انداخته است. به نوشته پالتیکو، از فوریه ایران توانایی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بررسی تاسیسات هسته‌ای خود را محدود کرده است.
این نشریه آمریکایی مدعی است در گزارش محرمانه‌ای که به رویت آن رسیده، «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به اعضای این نهاد گفته که فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارت آژانس تحت تاثیر تصمیم ایران برای توقف اجرای تعهدات هسته‌ای خود قرار گرفته است.
در این گزارش ذکر شده که دسترسی روزانه بازرسان به تاسیسات هسته‌ای اصلی ایران در نطنز و فردو محدود شده و به داده‌ها و موارد ضبط و جمع‌آوری شده توسط برخی تجهیزات خود دسترسی نداشته‌اند و بدون دسترسی کامل به سایت‌های هسته‌ای و نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران راستی‌آزمایی طرح گام به گام غیرممکن خواهد بود.
ادعا در این خصوص در حالی است که ایران همواره اعلام کرده هر زمان آمریکا و سایر کشورهای عضو برجام به تعهدات خود عمل کنند و ایران آن را راستی‌آزمایی کند، دسترسی آژانس را به حال قبل بازمی‌گرداند.
در حالی که جمهوری اسلامی ایران بارها اعلام کرده حاضر به گفت‌وگو درباره هیچ یک از مولفه‌ای قدرت خود و مواردی که در برجام نبوده‌اند، نیست، این نشریه آمریکایی گزارش داده نکته تنش‌آمیز دیگر این است که آمریکا و شرکای اروپایی‌اش به دنبال این هستند که اشاره‌ای به گفت‌وگوهای ثانویه در خصوص برنامه موشکی ایران و رفتار منطقه‌ای آن را در توافق شامل کنند.
طبق این گزارش، ایران هم به نوبه خود به دنبال گرفتن ضمانت از آمریکاست که این کشور و یا هر عضو دیگری برجام را ترک نکند. به نوشته پالتیکو، هر دو خواسته باید سازگار شوند که امری به طور خاص دشوار است زیرا این موارد در توافق سال ۲۰۱۵ نبودند.
بر اساس این مطلب، تحریم‌ها یکی دیگر از موارد اختلافات طولانی‌مدت است. آمریکا و ایران هنوز نتوانسته‌اند درباره این که ایالات متحده کدام موارد را لغو کنند، به توافق برسند. ایران در خصوص این مورد هم گفته بعد از لغو همه تحریم‌های آمریکا و راستی‌آزمایی آن، به تعهدات کامل خود ذیل برجام باز خواهد گشت. 

طبق این گزارش، مذاکره‌کنندگان هسته‌ای تنها گروهی نیستند که هفته بعد به وین بازمی‌گردند و شورای حکام آژانس هم برای بررسی گزارش‌های اخیر این نهاد درباره ایران تشکیل جلسه خواهد داد.
به نوشته پالتیکو، شورای حکام همچنین درباره گزارش محرمانه دوم بحث خواهد کرد که جزئیات ادعایی درباره وجود ذرات اورانیوم با چند دهه قدمت را در چند نقطه ایران بیان می‌کند.
در پایان این گزارش به نقل از دو دیپلمات مشغول در مذاکرات که به شرط فاش نشدن نامشان صحبت کرده‌اند، گفته شده علی‌رغم این مسائل، آنها انتظار ندارند نشست آژانس گفت‌وگوهای احیای برجام را از مسیر منحرف کند زیرا شورای حکام احتمالاً از تصویب قطعنامه علیه ایران اجتناب خواهد کرد.