راه های شناسایی بدافزارها بر روی گوشی های ایرانی

 اگر اطلاعات نسبتاً خوبی در زمینه فناوری داشته باشید احتمالاً گول پیام‌های بدافزار‌ها و وب‌سایت‌های مخرب را نمی‌خورید. اما کافی است تا گوشی پدر، مادر یا یکی از بستگان کمتر آشنا به فناوری خود را بردارید و به اعلان‌های آن نگاهی بیندازید. احتمالاً با ده‌ها اعلان تبلیغاتی از وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی مواجه می‌شوید که خودشان نمی‌دانند از کجا آمده است! بد نیست بدانید بعد از این که توانستیم رکورد آلوده‌ترین شهر جهان را برای روز‌های متمادی از آن خود کنیم حالا کاربران ایرانی رکورد جدیدی از خود به جا گذاشته‌اند و توانسته ایم رتبه اول نرخ آلودگی به بدافزار موبایل را در سال ۲۰۲۲ کسب کنیم. البته این اولین سال نیست که گوشی‌های همراه ما میزبان بدافزار‌ها هستند بلکه این ششمین سال متوالی است که ایران درصدر کشور‌های آلوده به بدافزار‌های موبایل قرار گرفته است. در این گزارش ضمن بررسی بدافزار‌های موجود روی گوشی ما ایرانی ها، از راه‌هایی که می‌توان این بدافزار‌ها را شناسایی کرد و از شرشان خلاص شد، نوشته ایم.

آلوده‌ترین کشور‌ها به بدافزار موبایلی

شرکت کسپرسکی به تازگی گزارش سه ماه اول سال ۲۰۲۲ خود را منتشر کرده است. این شرکت که سال‌هاست در حوزه امنیت سایبری فعالیت می‌کند، در این گزارش بیان کرده که موبایل ایرانی‌ها دارای بیشترین بدافزار در مقایسه با کشور‌های دیگر است. این گزارش نشان می‌دهد که ۳۵.۲۵درصد از گوشی‌های داخل کشورمان به بدافزار‌های مختلف آلوده است. این آمار به این معنی است که از هر سه‌گوشی، یک گوشی آلوده است.

نکته جالب توجه این است که بعد از ایران، کشور چین در رتبه دوم گوشی‌های آلوده دنیا قرار گرفته است. ۲۶.۸۵درصد از گوشی‌های کاربران چینی به انواع بدافزار‌ها آلوده هستند. این آمار با توجه به جمعیت این کشور و تعداد بالای کاربران می‌تواند بسیار قابل توجه باشد. پس از آن یمن با ۲۱.۲۳ درصد، عمان با ۱۹.۰۱ درصد، عربستان سعودی با ۱۵.۸۱ درصد، الجزایر با ۱۳.۸۹ درصد، آرژانتین با ۱۳.۵۹ درصد، برزیل با ۱۰.۸۰ درصد، اکوادور با ۱۰.۶۴ درصد و مراکش با ۱۰.۵۶ درصد در رتبه ۳ تا ۱۰ بیشترین گوشی‌های آلوده دنیا قرار دارند.

مهاجمانی برای تبلیغ و تخریب

هرچند در گزارش سه ماهه کسپرسکی بیش از ۳۵ درصد گوشی‌های کاربران ایرانی آلوده بوده، اما این رقم نسبت به ۳ ماه پایانی سال ۲۰۲۱ حدود ۵ درصد کاهش داشته است. اما نکته قابل توجه این گزارش این است که در ۳ ماه اول امسال بدافزار‌ها و تبلیغ افزار‌ها بیشترین تعداد نصب را روی دستگاه‌های ایرانی داشته است. البته باج افزار‌ها هم سهمی در برنامه‌های داخل گوشی ایرانی‌ها دارند که البته نسبتا کم است و بر اساس گزارش کسپرسکی تنها یک درصد گوشی ایرانی‌ها را آلوده کرده است.

آشنایی با بدافزار، باج افزار و تبلیغ افزار

شاید برای تان سوال شده باشد که فرق بدافزار، باج افزار و تبلیغ افزار باهم چیست. برای این که با این مفاهیم بیشتر آشنا شوید خیلی خلاصه و کوتاه آن‌ها را به شما معرفی می‌کنیم.

۱. بدافزار: کار اکثر قریب به اتفاق بدافزار‌ها دسترسی به فایل ها، آسیب رساندن به آن‌ها یا دزدی اطلاعات و بسیاری از موارد مشابه از روی رایانه‌های آلوده شده است. کار بیشتر لینک‌های مخربی که در پیام‌ها دریافت می‌کنید نصب همین بدافزار‌ها روی گوشی شماست که می‌تواند اطلاعات شما را به سرقت ببرد.

۲. باج افزار: باج افزار‌ها با رمزنگاری فایل‌های قربانیان با الگوریتم‌های خاص، دسترسی به آن‌ها را محدود می‌کنند تا بتوانند برای بازگرداندن اطلاعات و سطح دسترسی از کاربران درخواست باج کنند.

۳. تبلیغ افزار: تبلیغ افزار هم یک برنامه است که بدون موافقت کاربر و کسب اجازه از او، اقدام به نمایش تبلیغات بر صفحه گوشی همراه می‌کند. اگر ناخواسته روی گوشی موبایل تان آگهی‌های مختلف می‌بینید مطمئن باشید که گوشی شما به تبلیغ افزار آلوده شده است.

چرا گوشی‌های ما زامبی می‌شود

بات نت یا زامبی اصطلاحی است که برای گوشی‌هایی که ناخواسته به هر کدام از عاملان تهاجمی آلوده‌اند به کار برده می‌شود. اما چرا گوشی ما زامبی می‌شود؟ مهم‌ترین دلیل آن نبود سواد سایبری، کلیک روی لینک‌های ناشناس و نصب برنامه‌های مشکوک روی گوشی تلفن همراه است. به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین دلایل آلوده شدن گوشی‌ها در کشور ما استفاده بیش از حد از فیلترشکن‌ها و وی پی ان‌های ناشناخته است که ریسک آلوده شدن گوشی را بالا می‌برد.

چگونه دچار بدافزار‌ها نشویم؟

همان‌طور که پیش از این گفتیم یکی از دلایل اصلی آلودگی گوشی‌ها افزایش نصب فیلترشکن هاست که از عواقب فیلترینگ اپلیکیشن‌های کاربردی است. البته جدای آلودگی گوشی فیلترشکن‌ها خطرات دیگری مخصوصا برای جوان‌ها و نوجوان‌ها دارد که باید به طور جداگانه به آن پرداخت. با این حال از مهم‌ترین راه‌های جلوگیری، بالابردن سواد سایبری است، اما استفاده از چند اصل ساده می‌تواند شما را از شر بدافزار، باج افزار و تبلیغ افزار‌ها در امان نگه دارد.

۱- حتی‌الامکان از فروشگاه‌های رسمی اپلیکیشن استفاده کنید. البته براساس گزارش کسپرسکی برخی از اپلیکیشن‌های تقلبی از طریق فروشگاه‌های نرم‌افزاری رسمی در اختیار کاربران قرار می‌گیرد که عمده‌ترین آن‌ها وی پی ان‌ها هستند.

۲- از ابزار‌های آنفالویاب و اپلیکیشن‌هایی که ادعا می‌کنند قابلیت‌های جدیدی به شبکه‌های اجتماعی اضافه می‌کنند، استفاده نکنید.

۳- به هیچ‌وجه نسخه‌های غیررسمی تلگرام، اینستاگرام، واتس‌اپ و... را نصب نکنید.

۴- هنگام باز کردن اپلیکیشن‌ها، با اجازه دسترسی‌های مشکوک موافقت نکنید و هر نرم افزاری را نصب می‌کنید دسترسی‌های آن را چک کنید و دسترسی‌های اضافی آن را محدود کنید.

۵- نصب برنامه‌های حفاظت در برابر بدافزار‌ها هم می‌تواند از دچار شدن گوشی شما به بدافزار جلوگیری کند.

چگونه از شر بدافزار‌ها نجات پیدا کنیم؟

اگر از دست تبلیغات اضافی که روی گوشی تان ظاهر می‌شود خسته شدید یا فکر می‌کنید بیشتر از میزان مصرف اینترنتی که دارید از حجم بسته اینترنت تان کم می‌شود باید به سرعت به فکر حذف آن‌ها بیفتید. این نکته را بدانید که بدافزار‌ها می‌توانند به زیرساخت‌های امنیتی یک سیستم وارد شوند و به فعالیت‌ها و آن چه به‌طور معمول انجام می‌دهید، دسترسی پیدا کنند.

کار‌هایی که بدافزار‌های تبلیغاتی می‌توانند انجام دهند شامل نمایش Pop-up‌های نامحدود، جاسوسی، حملات مرد میانی (تغییر مسیر ترافیک شبکه)، کند شدن سیستم و حتی افزایش مصرف حجم ترافیک است. البته با حذف نرم افزار‌های ناشناخته‌ای که روی گوشی تان دارید و همچنین حذف نسخه‌های غیر رسمی پیام رسان‌ها تا حد زیادی جلوی این مهاجم‌ها را گرفته اید.

با این حال برای حذف دیگر بدافزار‌های تبلیغاتی که مشابه با ویروس‌ها، تروجان‌ها و جاسوس‌افزار‌ها هستند، نیاز به ابزار خاصی دارید که خوشبختانه در استور‌ها بسیاری از محصولات امنیتی و آنتی‌ویروس‌ها و ابزار حذف بدافزار‌های تبلیغاتی را هم در اختیار کاربران قرار می‌دهند.