تازه ترین جزئیات از یارانه بنزین | یارانه بنزین به چه کسانی تعلق می گیرد؟

یارانه بنزین یک نوع دیگر از یارانه ها است که دولت به حساب مردم واریز میکند. طرح یارانه بنزین در ابتدا یک طرح آزمایشی بود. طرح یارانه بنزین قرار است در سراسر ایران اجرا شود. در طرح یارانه بنزین هر فردی که یارانه خود را نخواست می تواند آن را بفروشد. در ادامه جزئیات بیشتر در مورد طرح یارانه بنزین را می خوانید. 

هفته گذشته ستاد هماهنگی طرح بازتوزیع یارانه بنزین، از اتمام دوره آزمایشی اجرای طرحی موسوم به طرح بازتوزیع یارانه بنزین در جزیره کیش خبر داد. براین اساس، اجرای آزمایشی طرح موصوف ۴ ماهه بوده و مقرر گردیده نتایج اجرای طرح در کمیته‌های تخصصی بررسی و مراتب جهت تصمیم گیری به دولت ارائه شود. این موضوع در حالی اتفاق افتاده که مخافان بسیاری را به دنبال دارد. روح الله کهن هوش‌نژاد، کارشناس انرژی در رابطه با این موضوع به گسترش نیوز می‌گوید: براساس آنچه که از این طرح منتشر گردیده، همه افراد با کارت ملی اعم از اینکه مالک خودرو باشند یا نه، سهمیه بنزین ۲۰ لیتری دریافت می‌کنند. این طرح در جزیره کیش براساس کارت کیشوندی اجرا شده است. در این طرح، نرخ بنزین تغییری نکرده و بنزین یارانه‌ای ۱۵۰۰ تومان و نرخ بنزین آزاد ۳۰۰۰ تومان است و افراد فاقد خودرو که مصرف بنزین ندارند می‌توانند سهیمه بنزین یارانه‌ای خود را به دیگران انتقال داده یا به فروش برسانند.

وی ادامه داد: با توجه به اتمام آزمایشی طرح و فارغ از اینکه نتایج اجرای آزمایشی چه بوده و اصولاً این نتایج درحال‌حاضر منتشر نشده و در دسترس نیست، اما بد نیست چند موضوع را واکاوی کنیم. همانطور که از عنوان ستاد هماهنگی طرح مشخص است، هدف اصلی ارائه راهکاری برای اصلاح توزیع بنزین و باز توزیع یارانه های پنهان بنزین است که اجرای آن آثار مثبتی همچون اصلاح الگوی مصرف، جلوگیری از قاچاق سوخت، استفاده‌ بهتر از منابع انرژی و توزیع عادلانه درآمدهای ناشی از نفت و گاز را به دنبال دارد.

این کارشناس انرژی با اشاره به اینکه مسائل متعددی در رابطه با این مسئله باید مورد توجه قرار گیرند،ادامه داد: مسئله‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد انکه طی یک‌دهه گذشته، مفهوم یارانه و اصطلاح هدفمندی یارانه‌‌‌ها، به‌ویژه یارانه انرژی، به صورت نادرستی مورد استفاده قرار گرفته است. به عنوان مثال برای محاسبه یارانه انرژی گفته می‌شود، چنانچه میزان بنزین مصرفی در داخل را به نرخ فوب صادر می‌‌‌کردیم، درآمد بیشتری عاید دولت می‌‌‌شد؛ بنابراین مبلغ مابه‌‌‌التفاوت، یارانه انرژی تلقی می‌شود. این درحالی است که فقط آن مقدار از بنزین که وارد می‌شود و دولت آن را به نرخ بالاتری می‌‌‌خرد و به نرخ کمتری به مصرف‌کننده می‌‌‌فروشد، یارانه محسوب شود. بنابراین زمانی که واردکننده بنزین نیستیم، یارانه انرژی دیگر معنایی ندارد.

کهن‌هوش نژاد با اشاره به اینکه دهک‌های بالای جامعه صرفا افراد پر مصرف نیستند در این زمینه توضیح داد: دیگر موضوعی که قابل اغماض نیست، در این طرح نیز همانند طرح هدفمندسازی یارانه‌ ها، بنزین به طور مساوی به همه افراد (یا خانوارها) بدون توجه به سطح درآمد آنها پرداخت خواهد شد و لذا نقد موجود به طرح هدفمندسازی یارانه‌ها در خصوص بازتوزیع یکسان درآمد برای همه خانوارها با هر سطح درآمدی به این طرح نیز وارد است. همچنین باید در نظر داشت افراد پر مصرف بنزین، لزوما دهک‌های بالای درآمدی نیستند. دهک‌های بالا خودروهای گران نرخ دارند که سوخت کمتری مصرف می‌کنند اما خانواده‌های فقیر خودروهای قدیمی دارند که سوخت بیشتری مصرف می‌کنند.

وی تاکید کرد: با توجه به ابعاد مختلف طرح از جمله ایجاد بازاری برای فروش بنزین، به نظر می‌رسد طرح دارای پیچیدگی بوده و مفاهمه و اطمینان عمومی نسبت به اجرای آن به سرعت حاصل نمی‌گردد. به طور کلی طرحی که برای جامعه ایرانی تعریف می‌شود باید بسیار ساده و بدون پیچیدگی در اجرا و استنباط جامعه از آن باشد که این مسئله باید به دقت مد نظر قرار گرفته و انواع پیوست‌ها به ویژه پیوست رسانه‌ای و ایجاد مفاهمه عمومی برای آن تدوین گردد.

البته به نظر می‌رسد اجرایی شدن این طرح تبعاتی چون فروش آزاد بنزین با قیمت‌های نجومی هم به دنبال داشته باشد. کهن هوش‌نژاد صحه بر این موضوع می‌گذارد و توضیح می‌دهد: به نظر می‌رسد نرخ بنزین در بازاری که افراد فاقد خودرو یا دارای مازاد اقدام به فروش بنزین خود خواهند کرد، مانند هر بازار دیگری دچار نوساناتی شود و از این حیث نمی‌توان برای عملکرد بازار شرط گذاشت. گذاشتن هرگونه قیدی اعم از سقف نگهداری و سقف تعداد مبادلات به معنای دخالت دولت و نوعی قیمت‌گذاری دستوری خواهد بود و پیامدهای خاص خود را به دنبال خواهد داشت.

وی ادامه داد: نباید فراموش کرد که اقتصاد انرژی از مصادیق بارز شکست بازار بوده و مکانیزم بازار و تخصیص بهینه از طریق نرخ و قیمت‌های نسبی، معمولا در حوزه اقتصاد انرژی با شکست مواجه می‌شود. در اقتصاد انرژی ثابت شده که افزایش قیمت، نقش بسیار کمی در کاهش مصرف و تقاضا دارد؛ مگر اینکه نرخ بسیار بالا برود که آن هم تنها در کوتاه‌مدت، باعث افت مصرف می‌شود و در ادامه نیز تورم وحشتناکی را به دنبال خواهد داشت. تجربه یک‌دهه گذشته هدفمندی یارانه‌‌‌ها در حوزه انرژی نیز گواه آشکاری بر این مسئله است.

این کارشناس انرژی تاکید کرد: سهمیه بخش دولتی در این طرح مسکوت مانده درحالی که دولت نیز خود مصرف‌کننده است و می‌بایست ساختاری دقیق و غیر فسادزا برای مصرف این بخش طراحی گردد. ضمن آنکه آینده طرح  باید مشخص شود. گام‌های بعدی این طرح چیست؟ آیا طرح موقتی است و برای دوره‌گذار مثلاً‌گذار به آزادسازی نرخ طراحی شده یا دائمی است؟

وی در پایان خاطر نشان کرد: مباحثی که در کشور، درخصوص موضوع یارانه‌‌‌ها مطرح می‌گردد نشان می‌دهد که همچنان رویکرد و تفکر هدفمندی یارانه‌‌‌ها غالب است؛ نه آزادسازی انرژی. تجربه جهانی و تجربه بیش از یک‌دهه قانون هدفمندی به‌خوبی نشان می‌دهد که رویکرد هدفمندی یارانه‌‌‌ها کارآیی لازم را ندارد، اما از دیدگاه آزادسازی انرژی، منابع حاصل از طرح‌‌‌های یارانه‌‌‌ای نباید بازتوزیع شود؛ بلکه درآمد حاصله باید در اختیار دولت قرار گیرد و صرف توسعه نظام بیمه و تامین‌اجتماعی و ارائه کالاهای عمومی (بهداشت و آموزش) با کیفیت گردد.

قیمت بعد از یارانه بنزین بیشتر می‌شود؟

علی بهادری جهرمی سخنگوی دولت در توضیح خبر اعلامی از سوی وزیر امور اقتصاد و دارایی مبنی بر اینکه «طرح واریز یارانه بنزین به حساب هر ایرانی از اولویت خارج شده است» اظهار داشت: طرح یارانه بنزین یک طرح آزمایشی بود و آزمایشی بودن آن از ابتدا اعلام شد. حتی اگر حضور ذهن داشته باشید، دولت بنا نبود آن خبر را منتشر کند، به دلیل اینکه بنا نبود این طرح به سرعت به سایر بخش‌های کشور تسری پیدا کند.

وی افزود: متأسفانه نامه‌ای بر خلاف قانون در فضای رسانه‌ها منتشر شده بود و دولت در مورد آن توضیحات داد تا شایعات و شبهه‌ای وجود نداشته باشد.

سخنگوی دولت تاکید کرد: طرح واریز یارانه بنزین به حساب هر ایرانی، یک طرح آزمایشی بود و بنا بود فقط در کیش و قشم اجرا و آثار آن ارزیابی شود و زیر ساخت‌های آن مورد ارزیابی قرار گیرد تا مشخص شود که آیا حرکت به سمت آن مسیر شدنی است یا نه.

بهادری جهرمی با اشاره به اینکه این طرح برای مدتی در جزیره کیش اجرایی شد و حتی در نهایت در جزیره قشم هم اجرا نشد، گفت: طبیعتاً این دوره آزمایشی باید به انتها برسد و بعد به دولت بیاید و آثار اجرای آن، نقاط ضعف و قوت، فواید و مشکلات احتمالی آن مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

وی اضافه کرد: باید زیرساخت طرح واریز یارانه بنزین به حساب هر ایرانی مورد ارزیابی فنی قرار بگیرد که آیا قابلیت تسری به کل کشور را دارد یا ندارد. دوره آزمایشی این طرح در حال نهایی شدن است و بعد از آن مورد بحث و بررسی نهایی کارشناسی در دولت قرار خواهد گرفت تا اگر نیاز به اجرا بود، بعدها در مورد آن تصمیم گیری شود.

سخنگوی دولت در پایان تصریح کرد: گزارشی اولیه‌ای از اجرای این طرح آزمایشی ارائه شد که نقاط قوت، ضعف و مشکلات و موانع اجرایی پیش روی طرح بود که در خصوص آن تصمیم گیری هایی صورت گرفته تا برای موانع اجرایی تدابیری صورت گیرد. هنوز گزارش نهایی این طرح تقدیم دولت نشده است.

قرار بود یارانه بنزین به جای خودرو به کد ملی افراد پرداخت شود اما حالا وزیر اقتصاد خبر داده که طرح «واریز یارانه بنزین به حساب هر ایرانی» فعلاً از اولویت خارج شده است.

این گفته احسان خاندوزی به این معناست که تغییری در قیمت بنزین و یا سهمیه ماهانه خودروها ایجاد نمی‌شود و همه چیز مانند روال سابق است. یعنی سهمیه ۶۰ لیتری خودروهای شخصی مانند گذشته واریز شده و قابل برداشت است و قیمت آن مانند گذشته لیتری ۱۵۰۰ تومان است. قیمت بنزین آزاد هم همچنان سه هزار تومان است

اما برخی از مردم از این خبر اینگونه برداشت کرده‌اند که یارانه بنزین حذف شده و احتمالا قیمت بنزین تغییر می‌کند. همین ماجرا سبب شده که در برخی از جایگاه‌های سوخت، صف تشکیل شود و مردم برای سوخت‌گیری جمع شوند. چراکه از این خبر اینگونه استنباط شده بود که احتمالا قرار است یارانه بنزین حذف شود.

این مساله در حالی است که شب گذشته سهمیه خودروها به مانند گذشته به کارت سوخت افراد واریز شد و نه سهمیه تغییری داشته و نه قیمت بنزین آزاد و سهمیه‌ای.

از طرف دیگر، مقامات دولتی هم بارها در ماه‌های گذشته اعلام کرده‌اند که تغییر قیمت بنزین نه در دستور کار دولت است و نه در دستور کار مجلس و امسال خبری از تغییر قیمت بنزین نیست.

آنچه وزیر اقتصاد به آن اشاره کرده به طرح جدید دولت بر می‌گشت که از سال گذشته در جزیره کیش اجرا شد. بهمن و اسفند سال گذشته طرح آزمایشی پرداخت سهمیه بنزین به کد ملی به جای خودرو در جزیره کیش اجرا شد. در این طرح قرار بود سهمیه بنزین همه خودروها حذف شود و به جای آن، ماهانه ۲۰ لیتر سهمیه بنزین به کد ملی پرداخت شود.

این طرح از بهمن ماه سال گذشته در کیش اجرا شد و قرار بود در قشم هم اجرا شود و در صورت موفق بودن طرح و برطرف شدن ایرادات و اشکالات آن، اجرای طرح به کل کشور تعمیم داده شود.

اما حالا وزیر اقتصاد از توقف این طرح بنزینی خبر داده. اما دلیل خاندوزی این نیست که طرح با مشکلات و موانع مختلف مواجه است. او گفته طرح تخصیص بنزین به افراد به جای خودرو، موقتا متوقف شده «تا دولت در مورد سیاست‌های اولویت‌دار تصمیم‌گیری کند و بعد پرونده جدید باز شود.»